Ale schody!

Wielu turystów z pewnością pamięta długie zabudowane schody prowadzące do klasztoru Reformatów w Kazimierzu Dolnym. Na Roztoczu Zachodnim są podobne tyle że o połowę dłuższe[ zdjęcie]. Można nimi wejść do kościoła Bernardynów, wybudowanego na tzw. Łysej Górze w Radecznicy. Właśnie tam 8 maja 1664 roku Szymonowi Tkaczowi ukazał się Święty Antoni z Padwy, rozpoczynając tym samym serię nadzwyczajnych zdarzeń w postaci uzdrowień i innych łask. Odtąd zaczęło tu przybywać coraz więcej pielgrzymów. W I połowie XIX wieku było ich tak dużo, że Radecznicę nazywano “Lubelską Częstochową”. W 2015 roku rangę kościoła docenił Papież Franciszek, nadając mu tytuł Bazyliki Mniejszej.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-08, 9:51

Pięć objawień w jednym wieku.

Na Roztoczu kroniki odnotowały pięć różnych objawień, i to wszystkie w tym samym, XVII wieku. Pierwsze[ 1636] miało miejsce w Nowinach Horynieckich, kiedy Matka Boska ukazała się pastuszkom. Kolejne odnotowano w Krasnobrodzie[ Matka Boska – 1640], Janowie Lubelskim[ Matka Boska – 1645, zdjęcie], Górecku Kościelnym[ Święty Stanisław – 1648] i w Radecznicy[Święty Antoni – 1664]. We wszystkich tych miejscach wydarzenia te upamiętniono w postaci klasztorów, kościołów lub kaplic. Jednak kościół oficjalnie nie uznał żadnego z nich. W sumie Watykan potwierdził prawdziwość tylko jednego objawienia maryjnego w Polsce – w Gietrzwałdzie na Warmii w 1877 roku.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-08, 9:47

Leśna gmina

Każdy turysta, który pojawia się na Roztoczu, szybko orientuje się, że lasów jest tu dostatek. Potwierdzają to oficjalne dane statystyki, w których łatwo wyszukać gminy z lesistością wynoszącą ponad połowę powierzchnię. I tak, Krasnobród i Susiec mają po 54 %, Józefów – 57 %, Narol – 60 %, zaś Zwierzyniec aż 66 %. Jednak bezapelacyjnym rekordzistą jest gmina Tereszpol[ zdjęcie], gdzie lasy zajmują 72 procent! Jest to zarazem jeden z najlepszych wskaźników w skali całego kraju, choć np. gminy Węgliniec i Płaska mają po 82 %. Lesistość Polski wynosi prawie 30%, zaś Lubelszczyzna wypada raczej słabo, ledwie 23 %, podczas gdy taka Ziemia Lubuska może pochwalić się wynikiem 52 %.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-08, 9:45

Wiekowy Marcinek

Na polach pod wsią Branewka w gminie Dzwola znajdują się pozostałości kapliczki słupowej Świętego Marcina[ zdjęcie], zwane ciepło “Marcinkiem”. Nie byłoby w tym nic szczególnego, gdyby nie to, że obiekt wystawiono w … 1653 roku! Jest więc jednym z najstarszych na Lubelszczyźnie. Niestety, figura, mierząca pierwotnie ok. 3 metrów wysokości, nie przetrwała w całości do naszych czasów, gdyż w latach 60. XX wieku uszkodzili ją wandale. Aż żal, że do tej pory nikt jej nie zrekonstruował. W sumie w całym powiecie janowskim doliczono się 1270 przykładów małej architektury sakralnej

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-08, 9:42

Balkony Szczebrzeszyna

Autor: Marek Marcola, 2022-04-08, 9:39

Kanion pod Szozdami

Pierwszy wykop wykonano w tym miejscu w czasie I wojny światowej, podczas budowy wąskotorówki ze Zwierzyńca do Biłgoraja. Jednak dopiero 60 lat później, gdy powstawała Linia Hutniczo – Siarkowa zagłębienie stało się naprawdę efektowne. Aby się o tym przekonać należy stanąć na wiadukcie[ zdjęcie] i poczekać na przejazd pociągu pod nim.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-08, 9:37

Połonina na Roztoczu

Określenie “połonina” kojarzone jest natychmiast z Bieszczadami. Jednak i na Roztoczu spotkać można takie śródleśne polany, które przypominają nieco bieszczadzkie oryginały. Najbardziej efektowna jest w miejscu nieistniejącej wsi Dahany[ zdjęcie] w gminie Horyniec Zdrój, skąd doskonale widać wzniesienia Wielki Dział i Goraje. Przed wojną działało tam 35 gospodarstw, które opustoszały w wyniku akcji “Wisła” w 1947 roku. Ocalała natomiast sąsiednia wieś Wola Wielka, gdzie znajduje się niezwykłej urody drewniana cerkiewka.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-08, 9:30

Droga z kapliczkami i krzyżami

Nie ma chyba drugiej takiej drogi w Polsce. Na 18 – kilometrowym odcinku pomiędzy Frampolem a Janowem Lubelskim znajduje się ponad 60 różnych figur, kapliczek i krzyży. Skąd wzięło się ich aż tyle? Generalnie powody są dwa: po pierwsze często rolnicy stawiali takie znaki wiary przy swoich polach, aby zapewnić sobie dobre plony. Drugi powód jest ważniejszy. W Janowie znajduje się sanktuarium Maryjne, do którego pieszo zmierzali liczni pielgrzymi niosąc ze sobą krzyże. Zbliżając się do celu zakopywali je po drodze. Część z tych krzyży ma charakterystyczne zwieńczenia[ zdjęcie], zwane krzemińskimi od miejscowości Krzemień, gdzie powstawały w kuźni Jana Parysia.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-08, 9:29

Roztocze patrzy na Zamość. I odwrotnie.

Autor: Marek Marcola, 2022-04-08, 9:29

Hollywood na Roztoczu

Tak, to prawda. Na zachodniej flance Roztocza, w gminie Szastarka znajduje się duży napis: Hollywood. Wykonali go miejscowi uczniowie i od razu przyciągnął uwagę turystów i mediów. Aby zobaczyć namiastkę słynnej dzielnicy Los Angeles należy przejechać drogą pomiędzy Słodkowem Trzecim a Szastarką. Koniecznie właśnie z zachodu na wschód, gdyż w odwrotnym kierunku można by ją przegapić.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-08, 9:29

Gdzie na narty

Wiadomo, że Roztocze nie ma dużych szans z górami, jeżeli chodzi o uprawiane narciarstwa zjazdowego. Ale jeżeli ktoś się właśnie uczy albo nie ma czasu na wyprawę w Tatry czy Alpy może na miejscu wybierać pomiędzy kilkoma stokami z wyciągami. O ile jest śnieg to można poszusować w Jacni, Szopowem, Batorzu i Chrzanowie[ zdjęcie]. Tyle że ostatnio z tym śniegiem jest coraz większy problem.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-08, 9:28

Śmierć piosenkarki

28 lipca 2018 roku polska piosenka poniosła niepowetowaną stratę, gdyż zmarła Olga Aleksandra Sipowicz, znana jako Kora. Przy tej smutnej okoliczności media podały informację, że śmierć nastąpiła w Bliżowie na Roztoczu. Otóż kilka lat wcześniej artystka zamieszkała w domu wybudowanym w tej miejscowości. Dobrze wybrała. Bliżów[ zdjęcie] to wyjątkowa wieś, wciąż na wskroś tradycyjna i jakby z innego świata. Tej odmienności sprzyja fakt, iż na końcu wsi kończy się droga asfaltowa, a dalej zaczynają lasy, przez co światowe nowinki docierają z dużym opóźnieniem. Poza tym okolica jest nadzwyczaj malownicza, zachęcająca do spacerów i szukania natchnienia. W latach 80.XX wieku pod Bliżowem stadninę koni prowadził Ryszard Flipski, pamiętny “Hubal” z filmu Bohdana Poręby.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-08, 9:28

Roztoczański kopiec

Kraków ma aż 5 kopców i jest w tej dyscyplinie nie do pobicia. Ale my na Roztoczu też mamy coś do powiedzenia. W 2007 roku w miejscowości Zaburze usypano kopiec[ zdjęcie], który ma poprawić widoczność z okolicznego wzgórza, a nie uczcić jakieś wydarzenie czy zasłużoną postać. Jest częścią składową uroczego skansenu prowadzonego we wsi przez małżeństwo pasjonatów miejscowego dziedzictwa wiejskiego. W Jarczowie znajduje się historyczny kopiec wykonany w 1936 roku na cześć Józefa Piłsudskiego, tyle że ta miejscowość leży ciut poza granicami Roztocza.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-08, 9:28

Roztocze filmowe

Z racji oddalenia od centrów produkcji filmów, Roztocze ma w tej dziedzinie skromny dorobek. Najwybitniejszym i najbardziej znanym obrazem z roztoczańskim rodowodem jest “Zimna wojna”[2018], którą realizowano m.inn. w cerkwi w Kniaziach i na drodze pod Machnowem Nowym w gminie Lubycza Królewska. W 1971 roku Roman Załuski w plenerach Szczebrzeszyna i okolic nakręcił “Kardiogram” z Anną Seniuk, Józefem Nowakiem, Adolfem Chronickim i Wacławem Kowalskim. W czołówce filmu widać karetkę pogotowia, która od strony Zwierzyńca przejeżdża obok kapliczki przy zakręcie w Brodach Małych[ zdjęcie]. Z kolei Waldemar Podgórski przy realizacji filmu “Czarne stopy”[ 1986] odwiedził z ekipą szumy na Tanwi oraz tamę w Górecku Kościelnym.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-08, 9:28

Wyjątkowa kaplica.

W miejscowości Stróża – Kolonia na przedpolu Roztocza od strony zachodniej znajduje się niezwykła kaplica, bo trójkątna. Jak łatwo zgadnąć taki kształt wybrano ze względu na patronat – Trójcy Świętej. Powstała w okresie schyłkowego baroku[1767] i jest dziełem Austriaka Josefa Horscha. Już na pierwszy rzut oka przypomina zwierzyniecki kościółek na wodzie, co nie powinno dziwić, gdyż w przypadku obu świątyń jest ta sama fundatorka: Teresa z Michowskich Zamoyska, zatem jej gust architektoniczny projektanci musieli z pewnością uwzględnić.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-08, 9:28

Jedyna serpentyna

Tak, na Roztoczu jest serpentyna, czyli element drogowy charakterystyczny dla gór. Aby na nią trafić należy wybrać się z Hedwiżyna do Frampola. W miejscowości Ignatówka czeka nas stroma wspinaczka z Kotliny Sandomierskiej na Roztocze, gdzie nie dało się poprowadzić drogi na wprost, więc zastosowano serpentynę[ zdjęcie]. Przy wjeździe warto zwrócić uwagę na dawny dworek przedwojennego inżyniera drogownictwa, w którym obecnie mieści się kaplica Matki Bożej Królowej Polski.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-07, 10:55

Kościół w Wielączy

 Niektórzy znawcy architektury uważają, że kościół w Wielączy na skraju Roztocza jest pierwszym w Polsce kościołem neogotyckim. Jego budowę rozpoczęto w 1822 roku, a więc wówczas, gdy panował jeszcze klasycyzm. Wszyscy kojarzymy neogotyk ze strzelającymi w niebo wieżami, ale tu jest nadzwyczaj skromnie – bez wieży i strzelistości, ale za to ze ostrołukowymi oknami i drzwiami oraz schodkowym szczytem. Na uwagę zasługuje też dopasowane stylistycznie ogrodzenie.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-07, 10:52

Drogi widokowe

Generalnie najwięcej dróg publicznych, na których z okna samochodu można podziwiać widoki jest na Roztoczu Zachodnim. To tam wioski są lokalizowane na wierzchowinach, a przez nie prowadzą asfaltowe jezdnie. Na Roztoczu Środkowym godna polecenia jest trasa z Suśca do Cieszanowa, gdyż prowadzi przez tzw. Wał Huty Różanieckiej, skąd jest obłędny widok na Puszczę Solską. Na Roztoczu Południowym warto przejechać się drogą z Siedlisk do wsi Prusie, która prowadzi blisko granicy. Dla mnie jednak najwięcej wrażeń dostarcza przejazd po DK Nr 74 na odcinku ze Szczebrzeszyna do Gorajca.[ zdjęcie]. Poza malowniczymi pagórkami Roztocza można z niej np. zobaczyć Zamość oraz zalew w Nieliszu.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-07, 10:49

Który najwyższy?

Jeszcze niedawno wszystko było jasne: najwyższy wodospad roztoczański znajduje się na rzece Jeleń w gminie Susiec i mierzy sobie 1,5 metra. Ale jakiś czas temu odkrywcy z Roztocza Południowego zakwestionowali ten aksjomat i ogłosili, że odkryli jeszcze wyższy na potoku Dublen w gminie Horyniec. Ma on aż 2,1 m wysokości. Pojechałem go więc zobaczyć. Istotnie, jest większy, tyle że to bardziej “wodospływ”, gdyż woda nie spada, a spływa[ zdjęcie]. Nie zmienia to faktu, że znajduje się w nader malowniczym wąwozie, że aż dziw bierze, że nikt nie wyznaczył tamtędy ścieżki spacerowej . Byłbym też za tym, aby ustanowiono tam rezerwat przyrody.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-07, 10:47

Niezwykły kościół

Nie znam drugiego takiego kościoła na Roztoczu, który miałby równie oryginalną bryłę, jak ten w Batorzu na Roztoczu Zachodnim. Może dlatego, że zaprojektował go według źródeł parafialnych, nieznany architekt włoski. Nadał mu formę neoromańską, ale próżno tu szukać inspiracji znanymi nam świątyniami średniowiecznymi w Polsce. Widocznie podpatrzył coś w Italii. O dziwo, kościół świetnie wpasował się w roztoczański krajobraz. Warto go odwiedzić jeszcze z jednego powodu. Otóż w środku znajduje się obraz Patrona – Świętego Stanisława Biskupa i Męczennika namalowany przez samego Wojciecha Gersona!

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-07, 10:43

Kiedy na listę UNESCO?

W swoich podróżach oglądałem bardzo dużo obiektów wpisanych na listę Światowego Dziedzictwa Kultury. I chętnie dopisałbym kolejną pozycję, a mianowicie kościół Zwiastowania Najświętszej Marii Panny w Tomaszowie Lubelskim. Gdybym tylko mógł, ale nie mogę. Jednak są decydenci, którzy mogą to zrobić i powinni. Przynajmniej postarać się. Dlaczego? Ta przepiękna świątynia, która powstała na początku XVII wieku, w swej bryle naśladuje obiekty murowane, co jest rzadkością, gdyż te drewniane rządzą się swoimi zasadami budowlanymi. Ale najważniejsze jest wnętrze, które czaruje dbałością dawnych mistrzów o zagospodarowanie przestrzeni i poziom wykonania każdego detalu. No i ten niezwykły oddech starego drewna!

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-07, 10:40

Roztoczański rodowód Papieża

Kilka lat temu odkryto, że przodkowie Jana Pawła II ze strony matki wywodzą się z Roztocza. Jego dziadek, Feliks Kaczorowski urodził się 1 1849 roku w Michalowie obecnie gm. Sułów, w pobliżu pałacu Zamoyskich. Był stangretem u hrabiego Andrzeja Zamoyskiego, z którym wyjechał do Krakowa i Białej, gdzie poślubił Marię Scholz, a owocem tego związku była Emilia Kaczorowska, matka Karola Wojtyły. Na cmentarzu w Szczebrzeszynie znajduje się nagrobek rodziny Kaczorowskich, krewnych papieża[ zdjęcie]. Należy go szukać w pobliżu kaplicy Świętego Leonarda.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-07, 10:34

Wieże widokowe

Pojawiło ich się ostatnio całkiem dużo: w Zwierzyńcu, Krasnobrodzie, Józefowie i Suścu. Ja osobiście cenię sobie widok ze skromnej platformy widokowej w kamieniołomach w Nowinach, skąd Puszcza Solska prezentuje się znakomicie. Jednak większość tych wież nie zapewnia dobrego widoku dookoła, tylko w wybranym kierunku. Choć jest wyjątek: to wieża w Hoszni Ordynackiej, gm. Goraj[ zdjęcie], skąd podziwiać można okolicę we wszystkich stronach świata, a do tego łatwo tam dojechać autem.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-07, 10:27

Najlepszy punkt widokowy

Jest ich wiele, w zasadzie z każdego większego wzniesienia roztaczają się pyszne widoki na Roztocze. Dla mnie absolutnie numerem jeden jest góra Młynarka pod wsią Szopowe, tam gdzie jest wyciąg narciarski. Z jednej strony widać pofałdowany krajobraz Roztocza, zaś z drugiej rozpościera się dywan lasów Puszczy Solskiej – aż po horyzont. Inne moje ulubione miejsca do gapienia się przed siebie to okolice Feliksówki, gm. Adamów[ zdjęcie], Brzezin, gm. Bełżec, Antoniówki, gm. Krynice, a także góry: Żurawnicka pod Zwierzyńcem, Kamienica pod Panasówką, Chełm w Krasnobrodzie. Ciekawostką jest to, iż z miejscowości Łychów Gościeradowski[ nieco poza Roztoczem] zaobserwowano … Tatry, które leżą w odległości 230 kilometrów!

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-07, 10:22

Oryginalna synagoga

Dla mnie najpiękniejszą synagogą na Lubelszczyźnie jest ta w Modliborzycach. Wybudowano ją w 1760 roku i szczęśliwie przetrwała różne dzieje miejscowości, w tym II wojnę światową. Obecnie mieści się w niej ośrodek kultury. Obiekt przykuwa uwagę niespotykaną architekturą, a zwłaszcza malowniczą galerią wspartą na czterech kolumnach, która prowadziła do tzw. babińca. Oryginalności dodaje również półszczytowy dach.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-07, 10:16

Pierwsze w Polsce

Gdzie pojawiła się pierwsza w Polsce ulica Armii Krajowej? W Zwierzyńcu, i to w 1985 roku, kiedy jeszcze socjalizm trzymał się mocno. Udało się to przeprowadzić wtedy, gdy pojawiła się potrzeba nadania nowych nazw ulic. Był w to zaangażowany także niżej podpisany, który przygotował projekt patronów. W pakiecie znalazła się nie tylko Armii Krajowej, ale i Marka Hłaski[ zdjęcie] – pisarza skazanego w PRL na zapomnienie. A także podpułkownika Stanisława Prusa ps. Adam, zamordowanego przez UB na lubelskim zamku. Nic dziwnego, że esbecy zainteresowali się sprawą. Ale ulice – uchwalone bądź co bądź przez Gminną Radę Narodową – pozostały.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-07, 10:12

Ścieżka rowerowa po trasie kolejki

Na początku lat 20. zeszłego wieku Ordynacja Zamoyska doprowadziła do połączenia linią wąskotorową ważne zakłady przemysłowe Zwierzyńca: tartak, fabrykę mebli i browar. Jej trasa wiodła wzdłuż obecnych ulic Kolejowa i A. Wachniewskiej z odnogą przez Zwierzyńczyk, w pobliżu którego w lesie wciąż można odnaleźć ślady nasypu. Blisko sto lat potem władze samorządowe wykorzystały równy teren po dawnej ciuchci i wybudowały tamtędy ścieżkę rowerową.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-07, 10:07

Obcy w Zwierzyńcu

Każdemu, kto ma choć trochę pojęcia o architekturze, wystarczy rzut oka, by przekonać się, że tzw. Pałac Plenipotenta stylistycznie do Zwierzyńca nie pasuje. Istotnie, gdyż reprezentuje on tzw. Alpenstill, który na przełomie XIX i X wieku zaczął rozprzestrzeniać się po ziemiach polskich, zwłaszcza w uzdrowiskach. Aby przeciwstawić się tej nowince z kręgu kultury niemieckiej, Stanisław Witkiewicz zaproponował tzw. styl zakopiański jako nasz narodowy. To nie jedyny “obcy”. Przy ul. Monopolowej można zobaczyć komórkę[ zdjęcie] ze ścianami z tzw. pruskiego muru.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-07, 10:01

Tajemnicza figura w Rudce

Na krzyżu w Rudce, blisko zwierzynieckiego zalewu, jest tajemniczy napis: ” Na pamiątkę cudu z 30 kwietnia 1905 roku”. O co chodzi? Jakieś objawienie? Nie. Tak współcześni odbierali tolerancyjny ukaz carski z tegoż dnia, który zezwalał m.inn. na swobodne praktyki kościoła rzymskokatolickiego. Wcześniej, przez 30 lat, uprawiano turystykę religijną do Galicji, aby ochrzcić dziecko czy wziąć kościelny ślub. W maju 1905 roku na objazd diecezji wybrał się biskup chełmski entuzjastycznie witany przez wiernych. Na pamiątkę jego pobytu wystawiono figurę Matki Bożej z Lourdes na placu przed zwierzynieckim kościołem ze stosowną inskrypcją.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-07, 10:01

Zwierzyniec. Kościół na wyspie.

Ktoś powie, to obiekt powszechnie znany, a miało być o ciekawostkach. Zgoda. Tylko dlaczego nie ma on charakterystycznego wyglądu kościołów późnego baroku? Przecież wtedy starano się, aby wyglądały jakby w ruchu, co osiągano poprzez stosowanie linii krzywych zamiast prostych. Natomiast fasada zwierzynieckiego kościółka jest bardzo statyczna i przypomina, oczywiście w proporcji do skali obiektu, rzymski kościół Il Gesu, wybudowany w 1584 roku! To ta właśnie świątynia zapoczątkowała barok.

Źródło: przez6kontynentow.pl

Autor: Marek Marcola, 2022-04-07, 10:01